Licht aan het einde van de tunnel

Wat als ik er niet meer ben om voor de kinderen te zorgen?

Als u op een mooie nazomerdag aan het genieten bent van uw welverdiende rust, dwalen uw gedachten af naar uw dierbaren. De kinderen bijvoorbeeld, die u al te lang niet meer, of deze vakantie juist wel weer lang genoeg heeft gezien. Of uw partner, die altijd voor u klaar staat. Het eerste wolkje komt ongemerkt voor de zon geschoven en zet u aan het denken. Zo mooi kan het helaas niet altijd blijven, vreest u. Ondanks dat u uw zaken goed op orde hebt, laat deze gedachte u niet helemaal los. Alles kan tenslotte ineens anders zijn. Wat als ik er niet meer ben om voor de kinderen te zorgen? Kan mijn partner in het huis blijven wonen als ik overlijd? De donderwolken beginnen zich nu echt samen te pakken.
Wees gerust, voor al deze problemen is er een oplossing. De naam van deze oplossing? Het erfrecht.

Wat zegt het recht?
Het erfrecht is te complex om in dit artikel helemaal uit te diepen. Daarom zullen slechts de hoofdpunten behandeld worden, door een gezin met twee kinderen van wie de vader is overleden als voorbeeld te nemen. De ouders zijn getrouwd en vader heeft geen testament opgemaakt. Dit betekent dat de wet de verdeling van de erfenis regelt.

In de wet zijn de mogelijke erfgenamen in vier groepen ingedeeld. Als er een erfgenaam in een groep is aan te wijzen, wordt de hele erfenis over die groep verdeeld. Hierbij wordt eerst naar groep één gekeken. Als daar niemand onder valt, kijkt men naar groep twee en vervolgens naar de groepen drie en vier. De echtgenoot en kinderen vormen samen groep één.

In de wet is bepaald dat iedereen die binnen dezelfde groep valt voor gelijke delen erft. Dit betekent in de voorbeeldsituatie dat zowel moeder als ieder van de kinderen recht heeft op 1/3e deel van de erfenis. Let wel, als de ouders in gemeenschap van goederen getrouwd waren, is de helft van die gemeenschap eigendom van moeder. Van de andere helft, de erfenis, krijgen de kinderen en moeder elk 1/3e deel.
Bij de verdeling van de nalatenschap in groep één gebeurt bovendien nog iets bijzonders. Om moeders leven niet nog meer overhoop te halen, beheert zij de volledige erfenis. De kinderen kunnen hun deel pas opeisen als hun moeder overlijdt, failliet gaat of in de schuldsanering komt. Daarvoor krijgen ze dus niets uitgekeerd. Bovendien heeft moeder het recht om minimaal zes maanden in het huis te blijven wonen.
Stel nu, de kritische kinderen vragen zich af of de erfenis wel een positief saldo heeft. Vader heeft namelijk met behulp van een lening de laatste tijd enkele grote uitgaven gedaan en moeder heeft zich nooit met de financiën bemoeid. Wat zijn hiervan de gevolgen?

Er zijn bij een erfenis drie keuzes; verwerpen, beneficiair aanvaarden en zuiver aanvaarden. Verwerpen betekent dat de erfenis in zijn geheel wordt afgewezen. Beneficiair aanvaarden houdt in dat de erfenis wel wordt aanvaard, maar dat de erfgenamen niet aansprakelijk zijn voor de schuld die overblijft nadat alle bezittingen ermee zijn verrekend. Zuiver aanvaarden is echterhet accepteren van de erfenis, waarbij de erfgenamen zich ook aansprakelijk stellen voor resterende schulden na de verdeling. Het staat u vrij om zelf een afweging te maken binnen drie maanden. Het is wel van belang dat u niets doet wat de indruk wekt dat u de erfenis aanvaardt, zoals het weggeven van oude spullen.

Uiteraard zijn er nog talloze andere erfrechtelijke problemen te bedenken. Zoals wat uw positie bij de verdeling van de erfenis zou zijn, of onterving toegestaan is en of een notaris vereist is voor het verdelen van de erfenis. Voor het antwoord op al deze en andere juridische vragen bent u van harte welkom op een van onze spreekuren. Hopelijk kunnen wij daar de donkere wolken uit uw gedachten verdrijven.

Auteur: Yvo Senden

Tags: