Zo kunt u gestraft worden,terwijl er geen rechter bij uw zaak betrokken is geweest
Ook zonder dat u ooit een overtreding begaat of een misdrijf pleegt, kunt u op een dag verdacht worden van een strafbaar feit. Het enige dat hiervoor hoeft te gebeuren, is dat u op het verkeerde moment op de verkeerde plaats bent. Het is een geruststellende gedachte dat u onschuldig wordt geacht, totdat uw schuld wettig en overtuigend bewezen is. Hoopgevend is ook de gedachte dat het een onafhankelijke en onpartijdige rechter is die dit vast moet stellen voordat u gestraft kunt worden. Maar zijn deze gedachten wel juist, of kunt u in bepaalde gevallen ook door iemand anders dan de rechter schuldig bevonden en gestraft worden? Als u verder leest zult u antwoord op deze vraag krijgen.
Wat zegt het recht?
De meest wenselijke situatie in een rechtsstaat is dat niemand gestraft kan worden door iemand anders dan een rechter. Rechters in ons land hebben echter al jarenlang te maken met een zeer hoge werkdruk. Het gevolg daarvan is dat er niet voldoende tijd aan de grote hoeveelheid zaken besteed kan worden. Om de werkdruk van de rechters te verlichten, is er sinds het jaar 2008 een nieuwe wet in werking getreden. Deze wet maakt het mogelijk dat de Officier van Justitie (hierna: OvJ) zelf vaststelt of iemand een strafbaar feit gepleegd heeft. Ook kan hij hem hier vervolgens zelf voor straffen. Dit kan hij doen door een zogenoemde strafbeschikking uit te vaardigen. De verdachte ontvangt dan van de OvJ een bericht waarin staat dat hij schuldig wordt geacht aan een bepaald strafbaar feit en welke straf hij daarvoor krijgt. Zodoende is het in Nederland mogelijk om gestraft te worden, terwijl er geen enkele rechter bij de zaak betrokken is geweest.
Overtredingen en lichte misdrijven
Gelukkig zitten er grenzen aan deze bevoegdheid van de OvJ. Zo mag hij slechts straffen door middel van een strafbeschikking in geval van alle overtredingen (lichte strafbare feiten) en bij misdrijven (zware strafbare feiten) waar niet meer dan zes jaar gevangenisstraf op staat. Ook geldt dat met een strafbeschikking geen gevangenisstraf opgelegd mag worden. Dit neemt echter niet weg dat u voor een misdrijf als mishandeling een boete van 2000 euro van de OvJ kunt krijgen zonder dat hij u hierover zelfs maar gehoord heeft. Dit terwijl het goed zou kunnen dat u zichzelf verdedigde tegen een agressieveling en daarom in bepaalde gevallen helemaal niet gestraft zou horen te worden.
Verzet
Bij de totstandkoming van de wet die de strafbeschikking in het leven heeft geroepen, werd als eis gesteld dat iedere verdachte altijd de mogelijkheid moet houden om zijn zaak aan een rechter voor te leggen. Mocht u ooit een strafbeschikking ontvangen, dan kunt u dit doen door hiertegen binnen veertien dagen in verzet te komen. De strafrechter zal de zaak dan in zijn geheel opnieuw beoordelen. Komt u niet in verzet tegen de strafbeschikking, dan staat uw schuld daarmee vast. Net als wanneer u door een rechter veroordeeld bent, heeft u dan in veel gevallen een strafblad.
Wat te doen?
We gaan terug naar het voorbeeld waarin u zich verdedigt tegen de aanval van een agressief persoon. Vervolgens ontvangt u zelf een strafbeschikking waarmee u gestraft wordt voor mishandeling. Zelfs al bent u ervan overtuigd dat u onrecht wordt aangedaan, blijft het vaak een moeilijke keuze om wel of niet in verzet te gaan. Door de straf maar gewoon te accepteren bespaart u zich immers de tijd en energie die een strafproces kan vergen. Bij twijfel is het raadzaam om u hierover vooraf te laten adviseren.
Auteur: Gideon van Meijeren