De wondere wereld van het erfrecht; een onderwerp waar u waarschijnlijk nauwelijks over nadenkt. Logisch zou ik zeggen, want u komt hiermee alleen in aanraking als u een dierbare bent verloren. Toch is het een belangrijk onderwerp waarbij enige kennis geholpen is. Graag zou ik u dit dan ook willen bijbrengen door u mee te nemen in de wereld van Ad en Bea. Ik begin bij Ad, hij is op een mooie nazomerse dag in 1953 getrouwd met de liefde van zijn leven, Bea. Samen hebben zij drie kinderen gekregen: Cees, Dirk en Eva. Ad heeft een goede baan, hij heeft gezorgd voor een prima onderdak voor het gezin en er loopt een rode kater door het huis die ’s avonds bij hem spinnend op de bank komt liggen. Het leven van Ad gaat hem, zoals u wel leest, voor de wind en de dagen vliegen dan ook voorbij. Op enig moment is het namelijk niet meer gewoon Ad, nee hij heet ‘opa Ad’. Helaas heeft opa Ad niet lang meer van deze fase in zijn leven mogen genieten. Eerder dan gewild, wisselt hij het tijdelijke in voor het eeuwige. En omdat het hoofd van het gezin nu weggevallen is, zitten de kinderen met hun handen in het haar. Zij weten namelijk niet wat er met het huis en de spullen moet gebeuren, omdat er geen testament is gemaakt.
De wettelijke verdeling
Omdat Ad zijn tijd aan andere dingen heeft besteed dan het nadenken over of het maken van een testament, is er dus niets geregeld over zijn opengevallen nalatenschap. De oplossing zit hem nu in de wet, want de wetgever heeft regels opgesteld voor deze situaties. Allereerst is het van belang om te weten wie de erfgenamen zijn. Dit zijn zijn vrouw Bea, en de kinderen Cees, Dirk en Eva. Vervolgens zullen de regels van de ‘wettelijke verdeling’ regelen wie wat krijgt. In deze situatie krijgt de echtgenote van Ad, Bea, de gehele nalatenschap; ze verkrijgt zowel de goederen, als de eventuele schulden. “En de kinderen dan?”, zult u wel denken. Zij krijgen volgens deze regels in principe niets. Althans, zij krijgen niets tastbaars. Wél krijgen zij een zogenoemde ‘niet-opeisbare vordering’ ter waarde van hun erfdeel op Bea. Deze vordering kunnen Cees, Dirk en Eva in principe pas uitbetaald krijgen als hun moeder komt te overlijden, tenzij er iets anders is afgesproken. Voor het gemak nemen we aan dat er iets was afgesproken. Cees, Dirk en Eva hebben daardoor hun erfdeel gekregen uit de nalatenschap van hun vader Ad.
Aanvaarden of verwerpen? De keuze is aan u
Aangezien de nalatenschap van Ad verdeeld is en iedereen heeft gekregen waar hij recht op had, is het tijd voor Bea. Haar leven liep namelijk net iets anders dan die van Ad. Ze had ook een baan, leuke vrienden en vermakelijke hobby’s, maar laat haar hobby ‘shoppen’ nu iets uit de hand te zijn gelopen. Geld uitgeven, dat kan Bea wel. Prada, Gucci, Tommy Hilfiger… noem het maar op. Er is in ieder geval niemand meer die het controleert na het overlijden van Ad. En dit is dan ook het probleem. Hoe komt Bea aan dit geld en weten haar kinderen van haar verslaving af? Een aantal jaren later komen ze erachter, aangezien ook bij Bea het kaarsje uit gaat. Cees, Dirk en Eva staan er in tegenstelling tot het eerste scenario, nu alleen voor. Zij zijn de enige erfgenamen van Bea, waardoor ze alle drie recht hebben op een derde deel van haar nalatenschap. Over het algemeen zullen de kinderen wel weten wat er in de nalatenschap zit, maar in dit geval is het nog maar de vraag of Bea geen schulden heeft gemaakt om haar hobby te financieren. Als Cees, Dirk en Eva zouden weten dat Bea meer schulden heeft dan goederen, dan zullen ze een vrij simpele keuze maken: de nalatenschap verwerpen. Als erfgenaam krijg je in dit geval helemaal niets, waardoor je niet aansprakelijk kan worden gesteld voor de door Bea gemaakte schulden. Maar, wat als Cees, Dirk en Eva twijfelen over de schulden? In dit geval hebben zij twee keuzes. De eerste optie betreft het “zuiver” aanvaarden van de nalatenschap. Bij deze optie kunnen de erfgenamen aansprakelijk worden gesteld door de schuldeisers van Bea, omdat Bea haar schulden immers nog niet heeft afgelost. Wil je als erfgenaam deze situatie ontlopen, dan is er een andere optie: het “beneficiair” aanvaarden van de nalatenschap. Hier laat je weten de nalatenschap alleen te aanvaarden als deze positief blijkt te zijn. Met andere woorden: Cees, Dirk en Eva krijgen alleen iets uit de nalatenschap, als de eventuele schulden al zijn betaald en er nog iets over blijft. Wij zouden in deze situatie Cees, Dirk en Eva in ieder geval adviseren om beneficiair te aanvaarden, omdat ze niet zeker weten hoe de financiële situatie van Bea eruit zag. Aansprakelijk gesteld kunnen worden voor de schulden van een ander, dat is niet waar enig erfgenaam op zit te wachten.
Omdat elke situatie anders is, spelen persoonlijke omstandigheden een belangrijke rol. De medewerkers van onze Rechtswinkel kijken graag met u mee naar uw situatie en mogelijkheden. Hebt u vragen over dit onderwerp of loopt u tegen dit probleem aan? Kom dan gerust langs tijdens ons spreekuur op maandag, woensdag of zaterdag, zodat wij u gratis van juridisch advies kunnen voorzien. Ook voor andere juridische problemen kunt u bij ons terecht. Hebt u zelf een onderwerp dat u graag terugziet in één van onze artikelen? Schroom dan niet om dit aan ons te laten weten.
Auteur: Evelyn van Oijen