Waarom mag Badr Hari tijdens een gevecht in de ring Rico Verhoeven wel een gebroken neus slaan, maar tijdens een feestje niet? Is een voetballer aansprakelijk voor de schade wanneer de tegenstander ernstig letsel oploopt door een stevige tackle? Beide vragen zijn niet gemakkelijk te beantwoorden, aangezien er in het Nederlandse recht andere regels gelden voor de aansprakelijkheid tijdens een zogenoemde ‘sport- en spelsituatie’ dan in normale situaties. Dit artikel gaat in op het verschil tussen strafrecht en civielrecht en legt uit in welke gevallen deelnemers aan sport- en spelsituaties een schadevergoeding kunnen eisen.
Strafrecht vs. civiel recht
Via
het civielrecht kan degene die letsel heeft opgelopen schadevergoeding
eisen, indien dit onrechtmatig is toegebracht door de dader. Denk
hierbij aan een schadevergoeding, omdat iemand nooit meer kan lopen door
het opgelopen letsel. Dit kan dus ook tijdens een voetbalwedstrijd
gebeuren. Daar tegenover staat de strafrechtelijke aansprakelijkheid,
waarbij iemand door het openbaar ministerie vervolgd kan worden voor een
begane misdaad of overtreding. In sport- en spelsituaties komt dit
alleen in extreme gevallen voor. Zo werd ex-profvoetballer Bouaouzan
ooit veroordeeld voor mishandeling toen hij een zware overtreding maakte
op zijn tegenstander die daardoor een gecompliceerde open beenbreuk
opliep. Daarnaast was hij ook civielrechtelijk aansprakelijk voor de
geleden schade van zijn tegenstander. De rest van dit artikel gaat
alleen in op de civielrechtelijke aansprakelijkheid.
Verhoogde aansprakelijkheidsdrempel
Als
tijdens het uitgaan iemand een gebroken neus wordt geslagen bij een
vechtpartij is het niet meer dan logisch dat de dader de opgelopen
schade van de ander moet dragen. Gebeurt dit echter tijdens een
bokswedstrijd, dan zou het juist onlogisch zijn als de bokser daarvoor
schadevergoeding moet betalen. Dit is dan ook niet het geval, omdat door
vrijwillig mee te doen aan de sport of het spel men in feite accepteert
te worden blootgesteld aan bepaalde risico’s en gevaren. Zeker bij
contactsporten als voetbal en boksen zijn deze gevaren en risico’s een
stuk groter dan in het dagelijks leven. Tijdens sport- en spelsituaties
geldt daarom een verhoogde aansprakelijkheidsdrempel. Dit houdt in dat
de schade die is toegebracht minder snel onrechtmatig wordt geacht,
waardoor het dus minder snel mogelijk is een schadevergoeding te eisen.
Sport- en spelsituatie
Wat
wordt precies verstaan onder een sport- en spelsituatie en wanneer
geldt de verhoogde aansprakelijkheidsdrempel? Deze vraag valt eigenlijk
niet concreet en eenduidig te beantwoorden. Zoals vaker in het recht,
hangt dat af van alle omstandigheden van het geval. Er zijn veel
gevallen waarbij het duidelijk is dat er sprake is van een sport- en
spelsituatie, zoals een voetbalwedstrijd waarbij de schade tijdens de
speeltijd wordt opgelopen door een tackle. Het wordt al lastiger om te
beoordelen wanneer er na de wedstrijd een opstootje ontstaat en daarbij
iemand schade oploopt. En wat als een team na hun kampioenswedstrijd
besluit uit blijdschap de trainer in de sloot te gooien en hij daarbij
hoofdletsel oploopt? Dit is geen sterk verhaal, maar is daadwerkelijk
ooit gebeurd. Hierbij oordeelde de rechter uiteindelijk dat er geen
sprake meer was van een sport- en spelsituatie, omdat dit geen verband
meer had met de wedstrijd en de trainer er niet vanuit hoefde te gaan
dat er zoiets zou kunnen gebeuren. Ook in een rechtszaak waarbij een
voetballer letsel opliep door natrappen van de tegenstander oordeelde de
rechter dat er geen sprake meer was van de verhoogde
aansprakelijkheidsdrempel. Volgens de rechter was hier sprake van een
‘abnormale en onvoorzienbare gedraging’. Degene die de schade had
toegebracht, was dus gewoon aansprakelijk voor de schade. Of de
verhoogde aansprakelijkheidsdrempel geldt, hangt dus af van veel
omstandigheden, maar wordt grofweg beoordeeld door te kijken of de
gedraging ‘normaal’ is en te verwachten valt in de desbetreffende
situatie.
Conclusie
Gezien de verhoogde aansprakelijkheidsdrempel die geldt in sport- en spelsituaties hoeft een sporter niet extra voorzichtig te zijn tijdens een wedstrijd. Alle normale en te verwachten gedragingen en binnen de spelregels vallende gedragingen zullen zeker niet tot aansprakelijkheid leiden binnen een sport- en spelsituatie. Tot op welke hoogte deze drempel geldt, is lastig vast te stellen. Als algemene vuistregel geldt dat ‘normale’ en te verwachten gedragingen eronder vallen. De tegenstander even een flinke trap na geven valt dus niet onder een sport- en spelsituatie. In dat geval gelden de ‘normale’ aansprakelijkheidsregels, waarbij geldt dat iedereen verplicht is de schade te vergoeden die is aangericht door een onrechtmatige gedraging.
Auteur: Bregt Martens