Fietst u zomaar weg van een overeenkomst?

NIJMEGEN – Vanwege de toenemende populariteit van elektrische fietsen besluit u zich er ook maar aan te wagen. U begint onderhandelingen met een Nijmegenaar die zijn elektrische fiets verkoopt. Tijdens het eerste testritje merkt u dat er twee onderdelen vervangen moeten worden. De verkoper vervangt deze onderdelen nadat u weer bent vertrokken. Na het daaropvolgende testritje besluit u toch maar af te zien van de koop. De verkoper is hier erg verbaasd over, omdat hij ervan uitging dat u de fiets wilde kopen. Hij heeft immers speciaal voor u de fietsonderdelen vervangen. Kunt u nu aansprakelijk worden gehouden voor de kosten van de fietsonderdelen? U zult denken, er is geen overeenkomst tot stand gekomen dus ‘niks aan het handje’. De echte werkelijkheid is echter niet altijd de juridische werkelijkheid.

U dacht dat slechts onderhandelen geen juridische rechten en plichten met zich meebracht. Dit is ook het uitgangspunt wat we in Nederland kennen. U mag onderhandelen wanneer, met wie, en waarover u maar wilt. Dit wordt ook wel het beginsel van contractsvrijheid genoemd. De hoogste rechter in Nederland heeft alleen bepaald dat deze vrijheid niet onbegrensd is. De reden hiervoor is dat een partij flink de dupe kan worden van onderhandelingen die op het laatste moment worden afgebroken. Zo heeft de verkoper van de fiets in onze casus bijvoorbeeld al onderdelen voor u vervangen. De rechter vindt zo’n situatie onwenselijk voor de verkoper van de fiets. In verschillende zaken is daarom bepaald dat er toch al bepaalde verplichtingen kunnen ontstaan vóórdat de hand is geschut en een overeenkomst is gesloten. Dit is het geval wanneer de onderhandelingen in een dusdanig vergevorderd stadium waren dat de andere partij mocht verwachten dat de overeenkomst gewoon zou worden gesloten. De partij die besluit om de onderhandelingen af te breken moet in dat geval de gemaakte kosten van de wederpartij vergoeden. 

Om te bepalen wie uiteindelijk de kosten van de fietsonderdelen moet betalen spelen een aantal factoren een rol. Denk hierbij aan de reden waarom u afziet van de koop van de fiets en de manier waarop u dit de verkoper laat weten. Ook kan de mate waarin u bij de verkoper het vertrouwen hebt opgewekt dat u de fiets uiteindelijk zou kopen van belang zijn. Maar, de hoofdregel blijft hoe dan ook dat partijen contractsvrijheid hebben.

Omdat een onderhandeling zekere risico’s met zich mee brengt, kan de fietsverkoper ervoor kiezen om een zogeheten ‘voorovereenkomst’ met u te sluiten. Dat houdt in dat er een overeenkomst wordt gemaakt waarin de spelregels van de onderhandeling worden vastgelegd. Zo kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat er binnen een bepaalde periode een overeenkomst moet worden gesloten of dat jullie allebei de eigen kosten dragen.

Als u de volgende keer weer in onderhandeling treedt, weet u nu dat er juridische plichten tussen u en uw onderhandelingspartner kunnen bestaan zonder dat u een overeenkomst hebt gesloten. Als u allebei geen risico wilt lopen, dan kunt u ervoor kiezen om een voorovereenkomst te sluiten. De kans dat u de kosten van de fietsonderdelen moet betalen is hoe dan ook zeer klein. In de juridische werkelijkheid staat contractsvrijheid namelijk altijd voorop!

Auteur: Sterre Thijssen