NIJMEGEN – Het lijkt wel de omgekeerde wereld: een werknemer die graag ontslagen wil worden, maar een werkgever die liever heeft dat deze werknemer in dienst blijft zonder dat hij werk verricht. Toch zijn er naar schatting duizenden van dit soort gevallen in Nederland. Sinds er in 2015 grote veranderingen zijn doorgevoerd in het Nederlandse arbeidsrecht, doet het slapende dienstverband zich steeds vaker voor. In september is er een advies aan de hoogste rechter van Nederland geschreven dat hopelijk een einde aan deze praktijken brengt.
Een werknemer die ziek wordt, mag gedurende zijn eerste twee jaar van ziekte niet ontslagen worden. Ernstig zieke of arbeidsongeschikte werknemers worden zo beschermd en krijgen gedurende twee jaar hun loon doorbetaald. Na deze twee jaar heeft de werkgever geen verplichting meer voor het betalen van loon en kan hij zijn werknemer ontslaan. De werkgever is hier echter niet toe verplicht. Een van de redenen om een zieke werknemers toch in dienst te houden, is dat de werknemer bij het ontslag recht heeft op een zogeheten transitievergoeding. Deze vergoeding is bedoeld om werknemers financieel te compenseren voor de periode die zij na hun ontslag bezig zijn met bijvoorbeeld het zoeken van nieuw werk. De hoogte hiervan wordt bepaald aan de hand van onder andere de leeftijd van de werknemer en het aantal jaren dat hij voor het bedrijf heeft gewerkt. Het bedrag kan al snel oplopen tot enkele tienduizenden euro’s. De werkgever kan er echter ook voor kiezen om het contract van de werknemer niet op te zeggen aan het einde van de twee jaar ziekte. Hij hoeft dan geen loon meer te betalen én hij ontloopt het betalen van de transitievergoeding. Dat is dus financieel voordelig voor de werkgever, maar zeer nadelig voor de werknemer. Dit wordt een slapend dienstverband genoemd.
Om het wat inzichtelijker te maken, bedenken we de fictieve situatie van Harry. De 60-jarige Harry werkt al 40 jaar bij een bouwbedrijf. Door een motorongeluk raakt Harry volledig arbeidsongeschikt. Na twee jaar stopt zijn werkgever met het betalen van zijn loon, maar ontslaat hij Harry niet. De vergoeding waar Harry aanspraak op maakt, bedraagt zo’n €35.000. Dit loopt Harry nu dus mis, terwijl zijn werkgever dit bespaart. Makkelijk geld verdiend, moet zijn baas denken.
Compensatie
Er is natuurlijk ook een keerzijde aan dit verhaal. Het is voor een werkgever financieel enorm belastend. Als je al twee jaar loon betaalt aan een werknemer die daarvoor geen werk verricht en daarna óók nog die vergoeding moet betalen, kan dat een enorme klap zijn voor het bedrijf. Stel bijvoorbeeld dat het bedrijf waar Harry werkt een klein bouwbedrijf is. In dat geval zou dit bedrijf ongeveer €100.000 kwijt zijn aan loon en vergoeding voor Harry, terwijl het bedrijf daar helemaal niks voor terug krijgt. Hiervoor is er een nieuwe wet ingevoerd. Alle werkgevers die sinds de invoering van de nieuwe arbeidswet een transitievergoeding hebben betaald aan werknemers, nadat deze eerst al twee jaar ziek waren, kunnen het bedrag dat zij aan vergoeding hebben betaald, terugkrijgen. Probleem opgelost zou je denken, maar nog steeds zijn er slapende dienstverbanden. Dit komt doordat sommige werkgevers er alsnog voor kiezen om de werknemer niet te ontslaan. Zij gunnen bijvoorbeeld de werknemer dit bedrag niet, of vinden dat hij er geen recht op heeft.
Terug naar Harry. Stel dat hij geen motorongeluk had gehad, maar steeds afwezig was door een burn-out. De bedrijfsarts heeft weliswaar gesteld dat hij niet kan werken, maar zijn baas twijfelt hieraan. Een burn-out is tenslotte moeilijk vast te stellen en in de ogen van de baas is Harry gewoon lui en doet hij maar alsof. Na die twee jaar dat zijn baas Harry wel al dat loon heeft moeten betalen, terwijl Harry ‘lekker thuis op de bank zat te luieren’, is het genoeg geweest voor de baas. Die wil hem niet ook nog belonen met een hoge vergoeding.
Wat nu?
In het advies aan de hoogste rechter is aangegeven dat in een geval zoals net besproken, Harry een voorstel kan doen aan zijn baas om het contract te beëindigen. De werkgever moet zich volgens de wet als ‘goed werkgever’ gedragen. Hier valt ook onder dat hij meewerkt aan zo’n ontslag, als hem dat geen nadeel oplevert. Door de nieuwe wet is het financiële nadeel voor de werkgever weg, aangezien hij de vergoeding terug kan vragen aan de overheid. De werkgever is dus verplicht om de werknemer te ontslaan en te zorgen voor een vergoeding. Het is altijd afwachten of de hoogste rechter in dit advies mee zal gaan, maar de verwachting is dat het advies opgevolgd zal worden.
Conclusie
Het is te verwachten dat de hoogste rechter van Nederland binnenkort een einde maakt aan de slapende dienstverbanden. De gulden middenweg, waarin de werkgever niet extra financieel benadeeld wordt, maar de werknemer wel zijn vergoeding krijgt, lijkt een hele redelijke. Daarnaast is arbeidsongeschiktheid natuurlijk voor niemand leuk en zitten werkgevers niet te wachten op ruzie met hun werknemers. Hopelijk zal binnenkort een werkgever zijn niet-werkende werknemer weer gewoon ontslaan en hoeven werknemers niet langer thuis in onzekerheid te hopen op hun ontslag. Dan kan Harry zich rustig richten op zijn pensioen en ondanks alles genieten van zijn oude dag.
Auteur: Sander Poelman
Omdat elke situatie anders is, spelen persoonlijke omstandigheden een belangrijke rol. De medewerkers van de Rechtswinkel kijken graag met u mee naar uw situatie en mogelijkheden. Hebt u vragen over dit onderwerp of loopt u tegen dit probleem aan? Kom dan gerust langs tijdens het spreekuur op maandag, woensdag of zaterdag zodat wij u gratis van juridisch advies kunnen voorzien. Ook voor andere juridische problemen kunt u bij ons terecht. Hebt u zelf een onderwerp dat u graag terugziet in één van onze artikelen? Schroom dan niet om dit aan ons te laten weten.