Jaarlijks zijn rond de 650.000 mensen slachtoffer van internetfraude. Uit schaamte blijft aangifte vaak uit. Phishing is een vorm van internetfraude. Wat kunt u doen als u bent opgelicht middels phishing?
Het is dinsdagavond wanneer Rita een melding op haar telefoon krijgt: ‘’Rabobank: Uw betaalpas komt morgen te vervallen, voorkom blokkade en vraag vanavond nog een nieuwe aan via deze link: … ‘’. Ze gaat volgende week op wintersport met haar gezin, dus een betaalpas heeft ze zeker wel nodig. Ze klikt op de link, logt in via internetbankieren en vraagt de nieuwe pas aan. Woensdagmiddag kijkt ze op haar bankrekening en ziet ze tot haar grote schrik dat er €1.500- is afgeschreven. Dit fictieve verhaal schetst een hele realistische situatie: in de afgelopen jaren hebben velen deze of vergelijkbare sms-berichten of e-mails ontvangen. De overheid is druk bezig met een campagne om mensen te waarschuwen voor deze zogenaamde phising-berichten. Maar wat kunt u doen als u net zoals Rita in zo een bericht bent getrapt?
Wat is phishing?
Phishing is een vorm van internetfraude. Criminelen proberen op creatieve wijze inloggegevens van banken te achterhalen of op andere wijze van hun slachtoffers geld buit te maken. De berichten kunnen heel algemeen gericht zijn zoals de sms die naar Rita is gestuurd, maar de criminelen kunnen ook heel persoonlijk en gericht te werk gaan. Een voorbeeld hiervan is dat Rita op een dag een whatsapp-bericht krijgt van een onbekend nummer: ‘’Hé mam, mijn telefoon doet het niet meer en ik kan Rick niet bereiken. Zou jij me kunnen helpen?’’. Criminelen proberen hun slachtoffers ervan te overtuigen dat ze bekenden zijn, die snel even financiële hulp nodig hebben om bijvoorbeeld een nieuwe telefoon te kopen. Het belangrijkste is om nooit op een link te klikken of zomaar te reageren. Bij twijfel is het verstandig om contact op te nemen met bijvoorbeeld uw bank of de bekende die u een bericht gestuurd lijkt te hebben.
Mosterd na de maaltijd
Wat als de waarschuwingen te laat komen en Rita inderdaad een nieuwe betaalpas probeert aan te vragen via de link in de sms? Ze zou dan worden herleid naar een (nep) betaalomgeving en worden gevraagd om haar bankgegevens in te vullen. Op het moment dat zij ontdekt dat ze slachtoffer van phishing is geworden, is het belangrijk om zo spoedig mogelijk contact op te nemen met haar bank en daarna aangifte te doen bij het politiebureau. Het is mogelijk om een schadevergoeding te vragen tijdens het aangifteproces. Officieel heet dit ‘het voegen als benadeelde partij’. Als de zaak dan voor de rechter komt en de verdachte wordt veroordeeld voor internetoplichting, dan kan de rechter bepalen dat het slachtoffer een schadevergoeding krijgt. Deze schadevergoeding zal doorgaans de hoogte hebben van het buitgemaakte gedrag voor phishing, in uitzonderlijke gevallen is het denkbaar dat deze echter hoger komt te liggen.
Aangifte doen
Oplichting is strafbaar gesteld in artikel 326 van het Wetboek van Strafrecht, waaronder ook internetoplichting valt. Dat internetfraude in de huidige maatschappij een groeiend probleem is, blijkt ook uit het wetsvoorstel van minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid; het is een voorstel om de maximale gevangenisstraffen voor betalingsfraude te verhogen. Bij computercriminaliteit waarmee betaalgegevens worden verkregen gaan de straffen van twee naar drie jaar. Op het vervalsen van betaalgegevens of betaalapplicaties komt een maximumstraf van zes jaar als het aan de minister ligt.
Wanneer iemand slachtoffer is geworden van phishing is het erg belangrijk om aangifte te doen. In de meeste gevallen gaat het namelijk om een georganiseerde groep criminelen die werken met tussenpersonen. Op de bankrekeningen van deze tussenpersonen wordt het geld dat is buitgemaakt gestort, zij zullen het dan opnemen en afgeven aan de mensen die daadwerkelijk verantwoordelijk zijn voor het misdrijf. Des te meer personen aangifte doen des te beter de politie in kaart kan brengen hoe dit systeem werkt en wie er aan mee werkt. Zo is de kans groter dat een bende internetcriminelen kan worden opgerold.
Het is mogelijk dat er na een aangifte geen onderzoek wordt gestart door de politie, bijvoorbeeld omdat zij te weinig aanknopingspunten hebben om een verdachte in beeld te kunnen krijgen. Zonder een verdachte zal er ook geen rechtszaak komen en is het erg lastig om een schadevergoeding te krijgen. Sommige banken bieden hulp aan en kunnen onder omstandigheden voor een retour van het geldbedrag zorgen, maar dit is zeker niet gebruikelijk.
Hoe verder?
Komen er berichten binnen via sms, e-mail, whatsapp of andere media die u niet vertrouwt? Probeer dan altijd de bron te achterhalen, neem contact op met uw bank of zoek op internet naar soortgelijke fraudeberichten. Is het te laat en bent u slachtoffer geworden van oplichting, dan is het van groot belang om aangifte te doen bij de politie. Door aangifte te doen krijgen zij steeds meer kleine stukjes informatie binnen over de personen die achter de phishing zitten. Hiernaast is het ook uw beste mogelijkheid tot schadevergoeding.
Auteur: Esmee Luyken