Van huisjesmelkers tot illegaal downloaden en van stagevergoedingen tot DUO. Studenten komen het recht overal tegen. Op ANS-Online geeft Rechtswinkel Nijmegen-Oost maandelijks uitleg over juridische zaken waar studenten mee te maken krijgen. Dit keer: de belangrijkste veranderingen die de WAB meebrengt voor studenten.
Weer een nieuwe wet?
Met de start van het nieuwe jaar gaan er standaard veel nieuwe wetgevingen in. Zo ook de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab), die vanaf 1 januari 2020 voor belangrijke nieuwe arbeidsregels zorgt. Het doel van de wet is om de huidige ontevredenheid over de Nederlandse arbeidsmarkt weg te nemen. Het aantal kortlopende arbeidscontracten moet verminderen en het moet voor werkgevers aantrekkelijker worden om werknemers vaste arbeidsovereenkomsten aan te bieden. Dit komt er in de praktijk op neer dat de regels waar werkende studenten mee te maken krijgen ook zijn veranderd per 1 januari 2020. De belangrijkste veranderingen worden in dit artikel besproken.
Verlenging van tijdelijke arbeidsovereenkomsten
Het is gebruikelijk dat studenten een tijdelijk arbeidscontract hebben dat steeds wordt verlengd. In de afgelopen jaren mocht iemand die een arbeidsovereenkomst van bepaalde tijd had maar twee jaar lang achter elkaar tijdelijke contracten aangeboden krijgen. De werkgever had daarna twee opties: de werknemer een vast contract aanbieden of de arbeidsovereenkomst niet verlengen. Veel werkgevers kozen voor de laatste optie, waardoor de werknemer zonder werk zat. Stel, je werkte dus bijna twee jaar ergens met veel plezier en jij en je baas waren allebei tevreden, dan kon het toch voorkomen dat je na die twee jaar weg moest. Hij kon het zich namelijk niet veroorloven om je een vast contract aan te bieden. Door de Wab zijn de regels hierover versoepeld. Iedereen mag vanaf januari 2020 niet tot twee maar tot drie jaar lang onder tijdelijke contracten bij dezelfde werkgever werken alvorens een vast contract moet worden aangeboden.
Oproepovereenkomsten
De meeste studenten met een bijbaan werken op basis van oproepovereenkomsten, bijvoorbeeld een nulurencontract. Deze overeenkomsten zijn zeer flexibel en fijn voor de student. Heb je tentamens? Dan kun je ervoor kiezen om even niet te werken. Ook voor werkgevers zijn ze zeer aantrekkelijk. Zij hoeven geen vast aantal uren per week te garanderen en kunnen hun werknemers inzetten waar en wanneer nodig. Aan alle flexibiliteit zit natuurlijk ook een nadeel: vaak weet je niet goed waar je aan toe bent en bestaat er onzekerheid over je werk en inkomen. Ook voor deze oproepovereenkomsten brengt de Wab een aantal grote veranderingen met zich mee. Deze zullen hierna worden besproken.
Vaste uren na een jaar
Een van de grootste veranderingen die studenten meer zekerheid kan geven is het verplichte aanbod voor een vaste arbeidsomvang. Dit werkt als volgt: als je werkt onder een oproepovereenkomst is de werkgever verplicht om na twaalf maanden een nieuw contract aan te bieden met een wekelijkse uur-basis. Het aanbod moet gebaseerd zijn op het gemiddelde aantal uren dat de werknemer in dat afgelopen jaar wekelijks heeft gewerkt. Als je dit aanbod accepteert, dan ben je verplicht om dat aantal uren in de week te werken, en is de werkgever verplicht om je die ook aan te bieden. Wil je zelf niet verplicht zijn om de twaalf uur te komen werken dan mag je het aanbod gewoon afwijzen. Indien je het aanbod afwijst, ga je verder werken onder de oude oproepvoorwaarden.
Om er voor te zorgen dat werknemers zo snel mogelijk deze van deze nieuwe regeling gebruik kunnen maken, is er een termijn gesteld door de wetgever. Werkt een werknemer nu al langer dan twaalf maanden, dan moet de werkgever voor 31 januari 2020 dit verplichte aanbod doen. Doet de werkgever dat niet, dan is daar een strenge consequentie aan verbonden. Hij is dan verplicht om de gemiddelde wekelijkse uren van het afgelopen jaar uit te betalen aan de werknemer in de periode dat hij het aanbod nog niet heeft gedaan. Stel, jouw werkgever heeft je in 2020 dit aanbod niet gedaan en je werkt minder dan je vaste uren zouden zijn, dan moeten die overige uren alsnog worden uitbetaald.
Langere oproeptermijn
Het zal veel studenten die in de horeca werken bekend in de oren klinken: je wordt ingepland op de zaterdag van 17:00 tot 23:00 maar je hoeft pas te komen wanneer het druk is. Het is dus tot het laatste moment niet zeker hoe laat je precies wordt opgeroepen en hoe lang je moet werken. Dat is nu niet langer zomaar toegestaan. Als een werkgever je inplant, geldt dat als een oproep, ook als je pas daadwerkelijk hoeft te verschijnen wanneer het echt nodig is. Als je werkgever een oproep wijzigt of intrekt binnen vier dagen voor aanvang van het werk, dan heb je recht op het loon dat je zou hebben gekregen onder de oorspronkelijke oproep. Van deze termijnen kan echter worden afgeweken per cao. In de horeca-cao is bijvoorbeeld overeengekomen dat er een oproeptermijn van 24 uur geldt. Wordt de oproep later dan 24 uur van tevoren gedaan, dan hoef je de oproep niet op te volgen. Deze 24-uurs termijn geldt ook voor het wijzigen of intrekken van een oproep.
Wat nu?
Als je momenteel een oproepovereenkomst hebt, is het verstandig om de komende periode even met je werkgever om de tafel te gaan zitten. Bespreek alle mogelijkheden die er zijn en laat de voordelen die de Wab met zich meebrengt niet aan je voorbij gaan! Voor gratis advies over je arbeidspositie kun je altijd terecht bij Rechtswinkel Nijmegen-Oost!
Auteur: Esmee Luyken