De arbeidsovereenkomst is een van de meest populaire overeenkomsten waarbij een arbeidsrelatie wordt aangegaan. Wanneer is een overeenkomst precies aan te merken als een arbeidsovereenkomst? Deze vraag lijkt op het eerste gezicht simpel te beantwoorden en wellicht overbodig. Toch wordt deze vraag vaak aan de rechter voorgelegd. In dit artikel leggen wij u uit waarom het belangrijk is om te weten of u al dan niet werkzaam bent op basis van een arbeidsovereenkomst, en waarom bovenstaande vraag niet simpel te beantwoorden is.
Het hebben van een arbeidsovereenkomst heeft belangrijke voordelen voor de werknemer. Zo wordt de werknemer beschermd tegen ontslag. Ook heeft de werknemer recht op vakantiegeld, doorbetaling van loon bij ziekte én recht op een uitkering op basis van de Werkloosheidswet na ontslag. Wanneer er sprake is van een overeenkomst van opdracht, is de opdrachtgever niet verplicht om bovengenoemde voordelen te verstrekken aan de opdrachtnemer. Ook kan de opdrachtgever de overeenkomst te allen tijde opzeggen. Een overeenkomst van opdracht is onder meer aan de orde wanneer een bedrijf een zzp’er inhuurt voor het uitvoeren van een project. Na voltooiing van het project loopt de overeenkomst automatisch af. Een arbeidsovereenkomst biedt een werknemer echter meer rechtsbescherming. Er zijn bedrijven die proberen een ‘arbeidsovereenkomst’ zodanig vorm te geven, dat de werkende geen recht heeft op de beschreven voordelen. Een werkende kan dan in de veronderstelling zijn dat hij of zij werkzaam is op basis van een arbeidsovereenkomst, terwijl dat in wezen misschien niet het geval is.
Hoe moet de rechter dan beoordelen of er sprake is van een arbeidsovereenkomst? De rechter onderzoekt allereerst welke soort overeenkomst partijen met elkaar hebben willen sluiten. Vervolgens zal hij kijken op welke manier er feitelijk uitvoering is gegeven aan de overeenkomst. Hierbij is met name van belang of de kernelementen van de arbeidsovereenkomst op de situatie van toepassing zijn. Deze kernelementen zijn loon, het persoonlijk verrichten van arbeid voor tenminste een zekere tijd en het bestaan van een gezagsverhouding. Om te spreken van loon in de context van een arbeidsovereenkomst, moet het veelal gaan om een maandelijks uitgekeerd en vast bedrag waarop loonbelasting en premies zijn ingehouden. De aanwezigheid van een gezagsverhouding wordt beoordeeld aan de hand van de mate van leiding die is gegeven aan de werkende en de mate van toezicht op de werkende. De bedoeling van partijen en de feitelijke invulling van de arbeidsrelatie zijn dus belangrijker dan hetgeen partijen op papier hebben gezet. Het gegeven dat het woord ‘arbeidsovereenkomst’ boven het contract staat, is dan ook niet doorslaggevend voor de duiding van de overeenkomst.
U ziet dat het belangrijk is om bij aanvang van een arbeidsrelatie af te spreken en kenbaar te maken wat de bedoeling van de partijen is. Tegelijkertijd moet u zich realiseren dat de wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan de arbeidsrelatie net zo belangrijk is. De partijbedoeling en de feitelijke uitvoering van de overeenkomst zijn immers alles bepalend voor de beantwoording van de vraag of u werkzaam bent op basis van een arbeidsovereenkomst of niet.
Auteur: Sterre Thijssen