Het hebben van huisdieren is meestal heel gezellig, maar soms hebben de baasjes ze niet helemaal onder controle. Wat regelt de wet dan?
Stelt u zich voor: u maakt uw dagelijkse ochtendwandeling en uw hond valt uit het niets een tegemoetkomende wandelaar aan. Of bedenkt u zich dat uw jonge kitten de schutting van de buren kapot heeft gekrabd. Ongeveer vier miljoen huishoudens in Nederland hebben een huisdier. Maar wat als uw (huis)dier schade bij een ander veroorzaakt? Wie is daarvoor aansprakelijk?
Aansprakelijkheid van de bezitter
Het is duidelijk dat de kitten of hond de kosten niet zelf zal betalen. De wet voorziet daarom in een regeling waardoor u als bezitter van het dier mogelijk kunt worden aangesproken voor de schade die uw dier veroorzaakt. De bezitter van een (huis)dier is namelijk verantwoordelijk voor alles wat zijn of haar dier uit eigen instinct doet. Een dier handelt uit eigen instinct wanneer hij een eigen keuze maakt om zich zo te gedragen. Op die gedraging heeft een mens dan niet of nauwelijks invloed gehad. De bezitter van het dier is vrijwel altijd de eigenaar, maar het kan ook iemand anders zijn als die persoon zich gedraagt alsof het dier van hem- of haarzelf is.
Mijn hond heeft mij juist geholpen!
Maar wat nou als we vinden dat dat dier eigenlijk wel goed heeft gehandeld? We passen het voorbeeld van de dagelijkse ochtendwandeling even aan. U loopt nu met uw hond Bobbie langs de prachtige Nijmeegse Waalkade, maar geheel uit het niets wordt u overvallen. De overvaller houdt u hardhandig vast en wil al uw waardevolle bezittingen hebben. Zo gesteld als Bobbie op u is, valt hij de overvaller aan om zijn baasje te beschermen. De overvaller loopt schade op, hij heeft namelijk een wond in zijn kuit. Kan de overvaller u dan echt aansprakelijk stellen voor de schade?
Als de overvaller dit inderdaad zou mogen, leidt dat tot een wel heel gekke situatie waarin u als slachtoffer van een overval, de overvaller ook nog eens zal moeten betalen. Daarom heeft de wetgever een uitzondering gemaakt op de hoofdregel dat de bezitter van een dier altijd aansprakelijk is voor de gedragingen van zijn of haar dier. We moeten onszelf de volgende hypothetische vraag stellen: ‘Als u Bobbie de opdracht had gegeven de overvaller aan te vallen, was u dan zelf aansprakelijk geweest voor het geven van die opdracht?’
Onrechtmatig handelen
Om een antwoord op de zojuist aan u voorgelegde vraag te vinden, moeten we kijken of u onrechtmatig zou handelen door de opdracht aan Bobbie te geven. U kunt onder andere onrechtmatig handelen door in strijd te handelen met iemands recht of de wet. Door Bobbie de opdracht te geven de overvaller aan te vallen, maakt u in principe een inbreuk op het recht van de overvaller dat zijn lichaam niet mag worden beschadigd: de lichamelijke integriteit van de overvaller. We zouden daarnaast kunnen zeggen dat u met het geven van de opdracht de wet overtreedt, het leidt namelijk tot mishandeling van de overvaller. Maar is dat in deze situatie niet gerechtvaardigd? Waarschijnlijk wel! In het voorbeeld dat ik zojuist aan u voorlegde, kunt u stellen dat er sprake was van zelfverdediging. U zou dan dus een beroep kunnen doen op noodweer.
Hoe loopt het af?
We hebben net vastgesteld dat u niet zelf aansprakelijk zou zijn als u Bobbie de opdracht had gegeven de overvaller aan te vallen. De wetgever vindt dat u in dit soort situaties ook niet aansprakelijk kunt worden gesteld voor de gedragingen die uw huisdier uit eigen instinct heeft verricht.
Samenvattend
U bent dus als eigenaar van uw huisdier in principe aansprakelijk voor de schade die uw dier uit eigen instinct aanbrengt. Op deze hoofdregel geldt een belangrijke uitzondering. Daarvoor moet u zichzelf de vraag stellen: ‘Als ik mijn dier opdracht had gegeven zo te handelen, had ik dat dan mogen doen zonder zelf aansprakelijk te zijn voor die gedraging?’ Is het antwoord op deze vraag ‘ja’, dan zult u de schade waarschijnlijk niet hoeven te vergoeden.
Auteur: Renée Jansen