Zorg- en huurtoeslag: reken je niet meteen rijk!

De toeslagenaffaire bleek vlak voor de eindstreep het struikelblok voor kabinet Rutte-III. De kern van deze kwestie bestond uit de terugvordering van kinderopvangtoeslag bij ouders die de overheid ten onrechte als fraudeurs had aangemerkt. De toeslagenaffaire zullen veel studenten ervaren als een ver-van-mijn-bedshow, maar dat is het niet. Zo ontvangen veel studenten zorgtoeslag. Ook de huurtoeslag mag menig student maandelijks op zijn rekening bijschrijven. Als achteraf blijkt dat er te veel toeslag is uitgekeerd, kan er een zogenaamde terugvordering plaatsvinden. Als je hier niet op bedacht bent, kun je voor nare en vooral dure verrassingen komen te staan. Hoe werkt het toeslagenstelsel en wat kun je doen als je een terugvordering krijgt?

De belastingdienst int én betaalt

Sinds 2006 verzorgt de Belastingdienst, naast inning van belastingen, ook de uitbetaling van toeslagen. Het betreft de zorgtoeslag, de huurtoeslag, de kinderopvangtoeslag en het kindgebonden budget. Het voordeel van het toeslagensysteem is dat de uitbetaling van de toeslagen op een vast moment plaatsvindt en mensen de toeslag als een fijn extraatje beschouwen. Het grote nadeel is dat de toeslagen steeds een voorschot zijn. De toeslagen worden pas officieel vastgesteld door de Belastingdienst in het jaar of de jaren nadat de toeslag is ontvangen. Zolang de toeslag nog een voorlopig karakter heeft, kun je eigenlijk nooit zeker weten of je wel werkelijk recht hebt op het bedrag dat op je rekening is bijgeschreven.

Terugvordering

Stel dat je over het jaar 2021 zorg- en huurtoeslag ontvangt. Of en hoeveel toeslag je krijgt is onder meer afhankelijk van je inkomen. De Belastingdienst heeft de inschatting gemaakt dat je inkomen in 2021 onder een bepaalde drempel blijft, maar pas in 2022 wordt je inkomen over 2021 definitief vastgesteld. Ook telt mee hoeveel vermogen in de vorm van spaargeld of beleggingen je had op 1 januari 2021. Voor de huurtoeslag telt bovendien je huurprijs mee en is het van belang of je een medebewoner hebt met een hoog inkomen of veel vermogen.

Het recht op zorg- en huurtoeslag hangt dus van verschillende factoren af. Als die factoren gedurende het jaar wijzigen, kan dat gevolg hebben voor je recht op toeslag. Stel dat je huurprijs halverwege het jaar wijzigt, waardoor je niet langer aan de eisen voldoet. Als je een salarisverhoging krijgt of een grote bonus op het werk ontvangt, kan je inkomen wellicht te hoog uitvallen. Dit risico bestaat met name als je bent afgestudeerd en net begint met een fulltimebaan. Mocht de Belastingdienst achteraf vaststellen dat je niet aan de voorwaarden voldeed om zorg- en/of huurtoeslag te ontvangen, dan zal hij het te veel betaalde terugvorderen.

Bezwaar tegen de terugvordering

Mocht je onverhoopt een terugvordering van de Belastingdienst krijgen, dan loont het om onderzoek te doen naar de reden van de terugvordering. Wellicht is er een fout gemaakt en is de terugvordering niet terecht. Als je er bijvoorbeeld achter komt dat je huurtoeslag wordt teruggevorderd omdat je huurbaas een huurprijswijziging niet goed heeft doorgegeven aan de Belastingdienst, dan kun je bezwaar maken tegen de terugvordering. In dat geval krijg je doorgaans uitstel van betaling. Vervolgens moet de Belastingdienst opnieuw naar de terugvordering kijken. Als je geen gelijk krijgt, kun je altijd nog de stap naar de bestuursrechter maken. Dat kan zonder advocaat. Als de rechter je evenmin in het gelijk stelt, moet je alsnog aan de terugvordering voldoen.

Het toeslagenstelsel op de schop

Omdat de toeslagen worden uitbetaald als voorschot, bestaat het risico dat je een terugvordering aan je broek krijgt wegens te veel ontvangen toeslag. Het kan gaan om honderden tot duizenden euro’s. Een hoge terugvordering kan mensen in financiële problemen brengen.

Het demissionaire kabinet Rutte-III heeft aan de Tweede Kamer laten weten dat het toeslagenstelsel drastisch gewijzigd dient te worden. Dit zal een wetgevingstraject van de lange adem worden waar een toekomstig kabinet zich op moet toeleggen.

Misschien ziet de uitbetaling van toeslagen er over een paar jaar heel anders uit en hoef je niet meer te vrezen voor een terugvordering als je toeslag ontvangt. Laten we hopen dat een toeslagenstelsel met minder onzekerheden ooit van de grond komt. Het schandaal met de kinderopvangtoeslag is in ieder geval een goede prikkel voor nieuw beleid.

Auteur: Jens Brugman