Het voetbalseizoen is weer in volle gang, de stadions lopen vol en de velden laten sporen zien van de slidings en sprintjes. Ook de voetbalfans onder de studenten stoffen hun seizoenskaart af en zoeken hun plekje op de tribune om te genieten van het gestuntel op het veld. Waar je misschien niet meteen aan denkt, is dat die ene fout waarbij je je handen uit frustratie in de lucht gooide, wellicht bewust is gemaakt. Sportief is het absoluut niet. Toch is de gemene deler van voetbalwedstrijden, darttoernooien en bokswedstrijden dat geen van deze evenementen vrij is van verdenking van manipulatie van wedstrijduitslagen. Hoewel valse beïnvloeding van wedstrijden door het merendeel van de sportwereld wordt verafschuwd, is het bestrijden ervan niet gemakkelijk.
Wanneer is sprake van matchfixing
Men spreekt van matchfixing wanneer het resultaat van een wedstrijd geheel of gedeeltelijk wordt beïnvloed door een deelnemer die moedwillig verliest of valsspeelt. Onder deelnemers vallen niet enkel de sporters zelf, maar ook hun coaches, trainers en de betrokken scheidsrechter. Hoewel matchfixing vaak gaat over het beïnvloeden van wedstrijduitslagen, hoeft dit niet altijd het geval te zijn. Zo bleek afgelopen mei bijvoorbeeld, dat de politie Rotterdam-Rijnmond een onderzoek is gestart naar matchfixing door een eredivisiespeler die opzettelijk een gele kaart zou hebben uitgelokt.
Vaak hebben sporters financieel belang bij manipulatie van een wedstrijd, meestal houdt dit verband met de (illegale) gokwereld. Stel je voor, een voetballer is door een tussenpersoon van een gokker benaderd om een wedstrijd te ‘fixen’: bij de eerstvolgende wedstrijd tegen de grote rivaal van zijn ploeg moet hij ervoor zorgen dat zijn team verliest. In ruil voor deze dienst krijgt hij een flinke geldsom. Degene die de speler heeft benaderd zorgt er als tussenpersoon van de gokker voor dat zijn gokker op de juiste uitkomst gokt. De voetballer vindt het een lastige keuze, maar het aanbod is zo mooi dat hij het niet kan laten: een klein foutje in de verdediging en de tegenpartij maakt het beslissende doelpunt. Zijn team verliest de wedstrijd, maar zoals beloofd krijgt hijzelf flink wat geld uitgekeerd.
Strafrechtelijke mogelijkheden: oplichting en omkoping
Het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM), de instantie die strafbare feiten vervolgt, geeft naar eigen zeggen prioriteit aan het aanpakken van matchfixing en de daaraan verwante risico’s. Strafrechtelijke vervolging van een van matchfixing verdachte sporter heeft in Nederland echter nog niet plaatsgevonden. Dit heeft voornamelijk te maken met lastige bewijskwesties. Het is immers moeilijk vol te houden dat een speler die een slechte wedstrijd speelt of een scheidsrechter die een situatie verkeerd inschat zich daarmee schuldig maakt aan matchfixing.
Mocht er voldoende bewijs zijn vergaard rondom een sporter en het OM besluit over te gaan tot vervolging, rijst de vraag naar de grondslag van deze vervolging. Met de oprichting van het Nationaal platform matchfixing heeft de overheid wedstrijdmanipulatie onaantrekkelijk wilen maken. In Nederland bestaat echter geen specifieke wet- of regelgeving die de bestraffing van matchfixing reguleert. Dit betekent dat we de gevolgen van matchfixing op andere gronden moeten bestraffen, je kan hierbij denken aan oplichting, omkoping en belastingfraude.
Van oplichting kan sprake zijn wanneer iemand zich wil bevoordelen zonder dat hij daartoe recht heeft, ook is vereist dat hij een ander aanspoort goederen af te geven of diensten te verrichten. Het is denkbaar dat een coach die in het kader van matchfixing zijn team bewust in een hopeloze opstelling laat spelen en zo het verlies van de wedstrijd probeert te bewerkstelligen, zich schuldig maakt aan oplichting. Het is dan wel zaak dat hij door zijn handelen, bijvoorbeeld, gokkers aanspoort geld of andere goederen af te geven.
Ook omkoping kan een uitweg bieden voor de sanctionering van matchfixing. De voetballer heeft immers een gift aangenomen om de wedstrijduitslag te manipuleren, in strijd met zijn plicht om als voetballer zijn best te doen de wedstrijd te winnen. Iemand handelt in strijd met zijn plicht indien hij handelt in strijd met de breed onderschreven gedragsregels, zoals het in strijd is met de gedragsregels van een voetballer om opzettelijk een wedstrijd te verliezen. Dit strafbare feit dat kan worden bestraft met een gevangenisstraf van maximaal vier jaar of een geldboete van maximaal €87.000,-.
Sancties buiten de wet
Sportbonden doen er zelf alles aan om matchfixing te voorkomen en zo de integriteit van hun sport hoog te houden. De KNVB legt haar leden bijvoorbeeld een meldplicht op indien zij worden benaderd door fixers, hiervoor is zelfs een tiplijn opgericht. Daarnaast hanteert de KNVB een zerotolerancebeleid. Ook de sportbonden voor hockey en basketbal zijn aangesloten bij het Instituut voor Sportrechtspraak, dat een reglement inzake matchfixing heeft opgesteld. Indien je schuldig wordt bevonden aan matchfixing kan dit tot royement, schorsing of andere straffen leiden. Met deze maatregelen dragen sportbonden zelf hun steentje bij aan het voorkomen en bestraffen van matchfixing.
Conclusie
Matchfixing is het opzettelijk manipuleren van wedstrijduitslagen door wedstrijddeelnemers. Als matchfixer maak je je strafrechtelijk gezien schuldig aan bijvoorbeeld omkoping en als dat leidt tot een veroordeling, dan hangt daar een stevig prijskaartje aan. De rechter beschikt dan zelfs over de bevoegdheid om een gevangenisstraf op te leggen. Vervolging van matchfixing gaat, met name door bewijsproblemen, erg moeizaam. De Nederlandse wet kent ook geen specifieke wetgeving ten aanzien van het voorkomen en bestraffen van matchfixing. De meeste sportbonden hanteren daarom zelf reglementen die toezien op het voorkomen en bestraffen van matchfixing. Een tip voor alle sportievelingen onder ons: speel eerlijk spel en houd je afzijdig van alles dat met matchfixing heeft te maken. Mocht je niet in het veld staan, maar op de tribune zitten: vertrouw op eerlijk spel!
Auteur: Renée Jansen