Terwijl je staat te dansen in een café, zegt iemand tegen je: ‘Als je nu een glas wodka achterover slaat, krijg je tien euro.’ Zonder twijfel ga je de weddenschap aan, maar terwijl jij je glas leegt, blijkt de portemonnee van je vriend ook leeg. Daar sta je dan met een vieze wodkasmaak in je mond en een portemonnee zonder tien euro. Misschien kan een beetje juridisch kennis je kracht bijzetten.
De weddenschap als slappe hap
Om te begrijpen hoe de weddenschap juridisch in elkaar zit, is het handig om eerst een meer algemeen onderwerp te behandelen: de ‘verbintenis’. Zo’n verbintenis is een verhouding tussen twee personen en die schept steeds een recht en een plicht. De ene heeft recht op nakoming en de ander is verplicht om na te komen. Er zijn allerlei soorten afspraken waaruit een verbintenis kan voortvloeien. Zo schept je huurovereenkomst twee verbintenissen. Die verbintenissen houden in dat jullie je allebei aan de overeenkomst moeten houden en dat jullie daar recht op hebben.
Ook uit een weddenschap vloeien verbintenissen voort en daaraan ontleent de weddenschap haar waarde. Echter is die waarde beperkt, het gaat hierbij namelijk om een ander type verbintenis: de ‘natuurlijke verbintenis’. Er zit een groot verschil tussen een natuurlijke verbintenis en de eerder besproken verbintenis: een natuurlijke verbintenis is rechtens niet-afdwingbaar. Dat wil zeggen dat de betrokken partijen niet door een rechter kunnen worden gedwongen om de weddenschap na te komen. Bij andere normale verbintenissen kan de rechter het nakomen bijvoorbeeld afdwingen middels een dwangsom. Ook al heb je koude voeten na het aangaan van de weddenschap om een glas wodka te adten, de rechter kan je niet dwingen om dit op te drinken. Hetzelfde geldt voor de ander wat betreft het betalen van tien euro. Dit maakt de weddenschap een slappe hap.
De almachtige overeenkomst
Mogelijk wil je toch iets meer rechten hebben voordat je dat glaasje wodka adt. De overeenkomst biedt dan een goede oplossing. Een overeenkomst schept normale verbintenissen en geen natuurlijke verbintenissen zoals bij de weddenschap tot het adten van wodka. De betrokkenen kunnen daardoor bij een overeenkomst tot het nakomen worden gedwongen door een rechter.
Een overeenkomst komt in juridische zin pas tot stand wanneer er een aanbod wordt gedaan en dat aanbod door een ander wordt aanvaard. Er is pas sprake van een aanbod of een aanvaarding wanneer een persoon door middel van een verklaring duidelijk maakt wat hij wil. Dit lijkt officieel en complex, maar het sluiten van een overeenkomst vereist geen complex proces. Zo kan het uitspreken van woorden al voldoende zijn. Dit klinkt allemaal nogal hetzelfde als de weddenschap. Het onderscheid tussen de weddenschap en de overeenkomst ligt bij de bedoelingen van de betrokkenen. Bij de weddenschap is het voor iedereen duidelijk dat de afspraken vrijblijvend zijn terwijl het bij de overeenkomst duidelijk is dat de afspraken verplicht zijn. De overeenkomst is dus een simpele constructie met relatief sterke rechten.
Alcohol maakt je gestoord
Onder omstandigheden kan een overeenkomst echter nietig worden verklaard, wat wil dat zeggen dat de overeenkomst niet heeft bestaan en nooit zal bestaan. Een overeenkomst is bijvoorbeeld nietig wanneer een van de partijen een geestelijke stoornis heeft tijdens het sluiten van de overeenkomst. Een geestelijke stoornis kan onder andere een persoonlijkheidsstoornis of het syndroom van Down zijn, maar ook een dronken persoon kan juridisch bezien geestelijk gestoord zijn.
Sluit je in de kroeg een overeenkomst met een dronken persoon, dan verklaart diegene wegens zijn geestelijke stoornis mogelijk iets wat niet met zijn daadwerkelijke wil overeenkomt. Dat betekent dat er geen aanbod en ook geen aanvaarding tot stand komt terwijl die voor het ontstaan van een overeenkomst zijn vereist. Omdat er geen overeenkomst tot stand komt, zijn er geen verbintenissen in het leven geroepen. Dat betekent per saldo dat de betrokkenen niet verplicht zijn tot het nakomen van de beoogde afspraken.
Conclusie
Als je in de kroeg met iemand een weddenschap hebt gesloten, zijn jullie beiden officieel verplicht om de weddenschap na te komen. Jullie kunnen echter nergens toe worden gedwongen. Per slot van rekening is de weddenschap juridisch bezien een slappe constructie. De overeenkomst biedt in dat geval een uitweg. Die constructie schept namelijk sterkere rechten en komt bovendien eenvoudig tot stand. Als een van de partijen echter geestelijk gestoord is, komt de overeenkomst mogelijk helemaal niet tot stand. Als de ander al dronken is kun je daarom beter voor de weddenschap gaan. Adt dat glaasjes wodka en wie weet ben je daarna tien euro rijker.
Auteur: Inse Bekx