Alles wordt duurder: je favoriete biertjes in de kroeg, de gembershotjes van de plaatselijke Albert Heijn en als klap op de vuurpijl de energieprijzen. Vanwege de oorlog in Oekraïne en de krappe energiemarkt rijzen deze de pan uit. Ook studenten die een kamer huren zijn hier slachtoffer van. Huisbazen berekenen de verhoging van energieprijzen namelijk door in de huurprijzen. De overheid erkent de financiële moeilijkheden en introduceerde in 2022 een eenmalige energietoeslag die is bedoeld om de zwaarste klap op te vangen. Er zit echter een addertje onder het gras: studenten worden door de gemeente Nijmegen uitgesloten vanwege het zijn van student.
Beleid onder hoogspanning
Het college van burgemeesters en wethouders van de gemeente Nijmegen heeft op advies van Carola Schouten, minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen, besloten om studenten uit te sluiten van de energietoeslag. Schouten beargumenteert dat de woonsituatie van studenten te ‘divers’ is. Er zijn namelijk studenten die thuis wonen en geen eigen energierekening hebben en er zijn studenten die op kamers wonen en wel een eigen energierekening hebben. Om die rede bepleit Schouten dat een zogenaamde individuele bijzondere bijstand zich beter leent voor studenten. Deze bijstand bestond al vóór de invoering van de energietoeslag en beoogt mensen die in financieel zwaar weer verkeren te ondersteunen. Hier gelden echter strengere voorwaarden voor dan voor de energietoeslag. Met de uitsluiting van studenten ontstaat de situatie dat studenten geen energietoeslag krijgen én potentieel geen individuele bijzondere bijstand vanwege de strengere voorwaarden. Aan de andere kant heb je niet-studenten in dezelfde financieel omstandigheden als studenten, die geen aanspraak kunnen maken op de individuele bijzondere bijstand maar wél op de energietoeslag. Het college van B&W zorgt op deze manier voor een ongelijke behandeling tussen personen in dezelfde financiële situatie waarvan er één benadeeld wordt simpelweg omdat hij student is.
Niemand krijgt energietoeslag! Behalve jij
Mark Mulder, voormalig rechtenstudent aan de Radboud Universiteit*, was het niet eens met de beleidsregel van het college van B&W om studenten uit te sluiten van de energietoeslag. Hij stapte naar de rechter en voerde aan dat het college van B&W onrechtvaardig onderscheid maakt tussen studenten en niet-studenten. De rechter heeft in zijn uitspraak van 5 augustus 2022 geoordeeld dat er inderdaad sprake is van ongerechtvaardigd onderscheid. De motivering dat de woonsituatie van studenten te divers is, is te algemeen en doet geen recht aan de werkelijke woonsituatie van de studenten. Studenten die op kamers wonen ondervinden namelijk wel de lasten van de stijgende energieprijzen, ook al zijn het studenten. Daarnaast oordeelt de rechtbank dat je met de uitsluiting van studenten aan het doel van de energietoeslag voorbijgaat. Studenten één, het college van B&W nul.
Het college van B&W stelde studenten een alternatief voor, namelijk de eerdergenoemde individuele bijzondere bijstand. Ook dit voorstel maakt de rechter met de grond gelijk. De rechter concludeert dat studenten in de praktijk nog steeds de boot kunnen missen doordat de voorwaarden voor deze bijstand anders zijn dan de voorwaarden voor de energietoeslag. Het college moet dus met een beter alternatief komen dan de individuele bijzondere bijstand, willen ze studenten blijven uitsluiten van de energietoeslag. Studenten twee, het college van B&W nul.
Gewonnen wedstrijd?
De rechter stelt Mulder in het gelijk en het lijkt hiermee een gewonnen wedstrijd voor de studenten. De uitspraak van de rechtbank geldt echter slechts voor Mulder en niet voor alle Nijmeegse studenten. Het college van B&W heeft aangegeven in gesprek te gaan met de minister over de gevolgen van de uitspraak van rechtbank Gelderland voordat ze overgaan tot beleidswijziging. De kern van het probleem lijkt immers te liggen bij het Rijk, dat de gemeenten moet voorzien van geld voor de energietoeslag. Studenten kunnen voorlopig dus fluiten naar de toeslag. Wel kunnen strijdlustige studenten zich aansluiten bij een actie van de Landelijke Studentenvakbond en de Federatie Nederlandse Vakbewegingen die studenten ondersteunen bij het voeren van rechtszaken tegen gemeenten.
Gas op die lolly
Studenten worden door gemeenten uitgesloten van de energietoeslag. Student Mark heeft via de rechter laten zien dat deze beleidsregel onrechtmatig is, maar de gemeente Nijmegen gaat vooralsnog niet over tot het uitbetalen van de energietoeslag aan studenten. De rechtszaak van Mulder heeft wel wat in beweging gezet. Zo is er landelijk aandacht gekomen voor het probleem en zijn er initiatieven tot stand gekomen om studenten te ondersteunen bij het aanvragen van energietoeslag. Nu de financiële situatie van studenten steeds somberder wordt, zet het Rijk er samen met de gemeente hopelijk wat van dat dure spreekwoordelijke gas op. Zo kunnen wij ons binnenkort weer druk maken over welk nieuw biertje we moeten proberen.
Auteur: Simeon Meelhuijsen
*Met grote droefenis is Mark Mulder plots komen te overlijden. De Rechtswinkel Nijmegen-Oost wenst veel sterkte toe aan de nabestaanden.