Vandaag de dag is stagelopen voor studenten de gewoonste zaak van de wereld. De cijfers liegen hier niet om: 86 procent van de studenten loopt tegenwoordig stage. Door middel van een stage kunnen studenten de theorie die zij in de collegebanken tot zich hebben genomen, eenvoudig in de praktijk brengen en zich zodoende oriënteren op de arbeidsmarkt. Tijdens een stage kunnen studenten niet alleen werkervaring opdoen, maar bouwen zij ook nog eens een netwerk op en kunnen zij ontdekken of ze in een bepaalde sector willen gaan werken. Zo kan een stage dus als de ideale springplank fungeren voor het vinden van je eerste baan.
Ook voor werkgevers hebben stagiairs grote voordelen. Een werkgever kan zich op de huidige krappe arbeidsmarkt namelijk onderscheiden met een positief imago door veel studenten een stage aan te bieden. Ook komt de werkgever op die manier in contact met toekomstige talenten en als kers op de taart kan een stagiair ook nog eens innovatieve ideeën inbrengen waar het bedrijf zijn voordeel mee kan doen. Stages zijn op het eerste gezicht dus ideaal voor zowel studenten als werkgevers.
Let op, stagelopen kost geld!
Echter, stagelopen gaat niet alleen maar over rozen. Uit een enquête van het FNV bleek dat meer dan de helft van de stagiairs zich gebruikt voelt als goedkope werknemer. Hiernaast kan de huidige manier waarop het stagelopen geregeld is ook voor kansenongelijkheid onder studenten zorgen. Een stage kost namelijk veel tijd en levert doorgaans minder geld op dan een bijbaan. Zo verdient een HBO student tijdens zijn stage gemiddeld 2,65 euro en de gemiddelde WO student 2,93 euro per uur. Daarbij is een derde van de stages zelfs geheel onbetaald, mede doordat er in Nederland geen verplichting tot het betalen van een stagevergoeding is. Mocht jij dus als student al moeite hebben om aan het einde van de maand de eindjes aan elkaar te knopen, dan ligt een stage dus minder voor de hand.
Aangezien werkgevers veel waarde hechten aan het gegeven of iemand stage heeft gelopen, kunnen de huidige regels rondom stages, of eigenlijk het gebrek aan regels, leiden tot kansenongelijkheid op de arbeidsmarkt.
Als stagiair aan het werk
Een ander probleem met betrekking tot stages doet zich voor wanneer stagiairs werk gaan doen dat normaal gesproken door een werknemer wordt uitgevoerd. De stagiairs worden dan ingezet als goedkope arbeidskrachten voor taken die zij al kunnen, zonder dat hier het wettelijke minimumloon voor wordt betaald. Een sector waar dit vaak terugkomt is het onderwijs. Door het landelijke lerarentekort worden er op scholen op grote schaal stagiaires ingezet om het gebrek aan leerkrachten op te vangen. Hierbij geven de stagiairs zelfstandig les aan klassen waar zij niet bevoegd voor zijn, en of zij hiervoor betaald krijgen hangt af van de werkgever.
Daarop rijst de vraag of de stagiairs met veel zelfstandigheid wel nieuwe vaardigheden aan het leren zijn of dat zij gewoon aan het werk zijn als werknemer. Mocht er namelijk sprake zijn van een werknemer in juridische zin, dan zouden zij het recht hebben op (minimum)loon. Om van een werknemer te kunnen spreken dient er voor een zekere tijd sprake te zijn van arbeid, verricht ten behoeve van een werkgever, waarvoor loon wordt ontvangen.
Leren of produceren
Een van de belangrijkste elementen bij de beoordelen of er sprake is van een werknemer of een stagiair, is of de werkzaamheden van de stagiair te kwalificeren zijn als arbeid of niet. Er is geen sprake van arbeid op het moment dat de stage gericht is op het vergroten van de eigen kennis en het opdoen van werkervaring door de stagiair. Echter, op het moment dat de werkzaamheden van de stagiair wel productief zijn voor het bedrijf en niet zien op het vergroten van kennis of het opdoen van werkervaring, kan men niet langer spreken van een stageovereenkomst. De overeenkomst kan dan uitgelegd worden als een arbeidsovereenkomst, waardoor de regels uit het arbeidsrecht van toepassing zijn op de overeenkomst. Waar de exacte grens ligt tussen de stageovereenkomst en de arbeidsovereenkomst is afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval. Doordat alle omstandigheden mee moeten worden genomen bij de beoordeling van de overeenkomst, komt er veel beoordelingsruimte toe aan de rechter. Dit leidt tot rechtsongelijkheid en kan zelfs leiden tot willekeur.
De loonprikkel
Om te kunnen spreken van een arbeidsovereenkomst moet er ook sprake zijn van een beloning. De beloning kan bijvoorbeeld bestaan uit geld, maar ook huisvesting of onderwijs kan een vorm van beloning zijn.
Doordat loon een voorwaarde is om te kunnen spreken van een arbeidsovereenkomst ontstaat er een onwenselijke situatie. Op het moment dat jij studenten uit wil buiten door ze een stagecontract aan te bieden in plaats van een arbeidsovereenkomst, ontstaat er voor de werkgever een prikkel om in het stagecontract geen beloning op te nemen. Hierdoor kan er namelijk geen sprake kan zijn van een arbeidsovereenkomst en daarmee vervalt ook het recht op minimumloon voor de geleverde productieve arbeid. Hiertegenover staat dat als jij als goede werkgever je stagiairs wil vergoeden voor hun inzet tijdens de stage, je de beloning zo laag mogelijk zal houden omdat je anders het risico loopt dat de stageovereenkomst later kan worden uitgelegd als arbeidsovereenkomst.
Conclusie
Stages bieden kansen voor zowel studenten als werkgevers. We moeten als maatschappij wel blijven nadenken of alle studenten gebaat zijn bij de huidige manier waarop stages geregeld zijn. Momenteel moet er namelijk voor een zekere tijd sprake zijn van arbeid, gezag en loon om de stageovereenkomst uit te leggen als een arbeidsovereenkomst. Vooral het vereiste van loon kan hierbij tot problematische gevolgen leiden. Deze eis is mede problematisch omdat een stagiair en een werkgever ongelijke partijen zijn tijdens het onderhandelen over de beloning, maar de onderhandeling over de beloning wel invloed kan hebben op de uitleg van de overeenkomst.
Om als stagiair je goed recht te halen, zul je naar de rechter moeten stappen die vervolgens alle omstandigheden van het geval zal toetsen. Dit kan tot rechtsongelijkheid leiden en een drempel vormen om je recht te halen. Dit is onwenselijk omdat het antwoord van de rechter op de vraag of er sprake is van een arbeidsovereenkomst wel verstrekkende gevolgen kan hebben. Als er namelijk sprake is van een arbeidsovereenkomst heb je namelijk veel meer rechten, waaronder het recht op minimumloon.
Mocht jij na het lezen van dit artikel met de vraag zitten of jij tijdens je stage recht hebt op minimumloon, kom gerust langs op één van onze spreekuren! De medewerkers van Rechtswinkel Nijmegen-Oost helpen je graag verder.
Auteur: Guido Nieuwmeijer