Rieneke is net begonnen aan haar master Accounting & Control. IJverig dat ze is, heeft ze naast haar studie altijd veel gewerkt. Dit heeft ervoor gezorgd dat ze aan het einde van de maand vaak geld overhoudt om op haar spaarrekening te zetten. Door lage rentestanden levert het sparen haar maar weinig rendement op. Om dit te veranderen besluit ze elke maand een vast bedrag te gaan beleggen in een aantal verschillende effecten. Dit doet ze bij een beleggingsonderneming die haar een uitstekend rendement belooft. Daarnaast besluit ze een klein gedeelte van het bedrag te beleggen in cryptovaluta zoals Bitcoin en Ethereum. Tijdens de kringverjaardag van haar neef vertelt ze vol trots over haar beleggingsstrategie. Haar nicht wijst haar erop dat beleggen grote risico’s met zich meebrengt en dat zij voorzichtig moet zijn, omdat ze haar inleg kan verliezen. Daarnaast wordt haar verteld dat de beleggingsonderneming die voor Rieneke belegt, wegens mismanagement op het randje van de afgrond staat. Rieneke wuift het weg, zij geniet toch beleggerscompensatie? Zij denkt dat haar belegde kapitaal wel veilig is tegen grote verliezen. Of dat zo is en hoe dat werkt, dat lees je hier.
De beleggingsonderneming
Effecten zijn financiële producten die op een beurs worden verhandeld. Deze kunnen niet zomaar worden gekocht en verkocht. Vaak zijn er meerdere partijen betrokken bij het aan- en verkoopproces. Het kopen en verkopen van effecten gaat namelijk via beleggingsondernemingen. Dit zijn ondernemingen die beleggingsdiensten verlenen aan cliënten of beleggingsactiviteiten verrichten voor zichzelf. Zij dienen hiervoor ook een vergunning te hebben. Je kunt hierbij denken aan De Giro, maar ook banken zijn vaak beleggingsondernemingen. Rieneke kan de beleggingsonderneming een concrete opdracht geven om bepaalde effecten te kopen en te verkopen tegen bepaalde prijzen. De beleggingsonderneming voert dan deze opdracht uit voor haar, mits aan de voorwaarden van de opdracht wordt voldaan. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer het effect dat ze wil kopen de prijs bereikt waartegen ze het effect wil kopen. Ook kan ze haar beleggingen door deze beleggingsonderneming laten beheren, het zogenaamde vermogensbeheer. Dit betekent dat de beleggingsonderneming op basis van Rienekes instructies en voorkeuren een beleggingsstrategie ontwikkelt en uitvoert door effecten namens haar te kopen en verkopen.
Het beleggerscompensatiestelsel
Ondanks de strenge wettelijke eisen die worden gesteld aan beleggingsondernemingen, kan het gebeuren dat er iets ernstig mis gaat bij deze bedrijven, bijvoorbeeld fraude, faillissement of mismanagement. Rieneke kan hier de dupe van worden. Om te voorkomen dat de cliënten van deze beleggingsonderneming hun geld kwijtraken als er iets mis gaat bij een beleggingsonderneming, wordt het vermogen van cliënten goed gescheiden van het vermogen van de beleggingsonderneming zelf. Op deze manier blijven de effecten en spaarsaldo’s van Rieneke bewaard, bijvoorbeeld wanneer de beleggingsonderneming zelf failliet gaat.
Door fraude of mismanagement kan het voorkomen dat het vermogen van cliënten niet goed is afgescheiden van het vermogen van de beleggingsonderneming zelf. Beide vermogens kunnen dan vermengd raken. In dat geval kan de beleggingsonderneming haar cliënten meesleuren in haar val. Dit vermogen kan door de vermenging mogelijk worden gebruikt om kosten van de beleggingsonderneming te betalen, terwijl het belegde geld hier uitdrukkelijk niet voor is bedoeld. Rieneke kan hierdoor haar belegde vermogen verliezen. Om particuliere beleggers te beschermen tegen dit risico, heeft de Europese Unie een beleggerscompensatiestelsel geïntroduceerd. Het beleggerscompensatiestelsel zorgt ervoor dat beleggers worden gecompenseerd voor het geld en de beleggingen die zij hebben geplaatst bij de beleggingsonderneming wanneer het misgaat. Deze regeling geldt voor verloren vermogen als gevolg van het onvoldoende scheiden van cliënt- en ondernemingsvermogen. Het beleggerscompensatiestelsel vergoedt verloren beleggingen tot een bedrag van twintigduizend euro. Helaas voor Rieneke beschermt deze regelgeving haar niet tegen verliezen door prijsschommelingen in haar effecten. Alleen als haar belegde vermogen vermengd raakt met het ondernemingsvermogen en zij haar vermogen niet terug kan krijgen, dan kan ze tot twintigduizend euro gecompenseerd worden.
Hoe zit dit met crypto?
Rieneke weet nu dat ze wordt beschermd door het beleggerscompensatiestelsel wanneer ze haar effecten verliest bij fraude, mismanagement of faillissement. Dit stelsel geldt echter niet voor al haar beleggingen, haar cryptobeleggingen vallen hier namelijk niet onder. Cryptovaluta zijn namelijk geen financieel instrument. Om de veiligheid en betrouwbaarheid van het financiële systeem te kunnen garanderen, is er strenge en nauwkeurige wetgeving opgesteld. In deze wetgeving is bepaald dat een beperkt aantal financiële diensten valt onder de bescherming van het beleggerscompensatiestelsel. Denk aan het uitvoeren van koopopdrachten of het eerder genoemde vermogensbeheer. Voor het beleggerscompensatiestelsel is het van belang dat deze financiële diensten betrekking hebben op financiële instrumenten. Onder deze financiële instrumenten vallen effecten zoals aandelen, obligaties en fondsen.
Cryptovaluta zijn een digitale vertegenwoordiging van waarde, die via een eigen gedecentraliseerd systeem, een zogeheten distributed ledger, worden verhandeld. Eigenlijk zijn cryptovaluta niets meer dan unieke stukjes code waar een bepaalde waarde aan is verbonden door investeerders. Eigenlijk heeft Rieneke een deel van haar spaargeld gestopt in het aankopen van een aantal unieke codes. Cryptovaluta worden echter niet aangemerkt als financieel instrument. Dit betekent dat cryptovaluta niet vallen onder de wet- en regelgeving die geldt voor financiële instrumenten en dus ook dat het beleggerscompensatiestelsel ook niet geldt voor cryptovaluta. Het beleggerscompensatiestelsel beschermt Rienekes cryptoportefeuille dus niet. Als haar vermogen niet goed gescheiden is van het cryptobedrijf dat ten onder gaat, dan heeft ze pech. Naar haar cryptovaluta kan ze fluiten.
Conclusie
Met Rienekes beleggingen zit het wel goed. Tegen veranderingen in de koers van haar effecten is zij niet beschermd. Wanneer haar beleggingsonderneming echter kopje onder gaat, zijn haar beleggingen beschermd. Enerzijds omdat haar vermogen afgescheiden is van het vermogen van de beleggingsonderneming, anderzijds door het beleggerscompensatiestelsel. Het beleggerscompensatiestelsel geldt helaas niet voor haar cryptoportefeuille.
Auteur: Bram Vastert
Heb jij net als Rieneke vragen over de wet- en regelgeving over beleggen? Kom dan vooral langs bij een van onze spreekuren. De medewerkers van Rechtswinkel Nijmegen-Oost helpen je graag verder!